Toen Jelle vier jaar oud was, kreeg hij van Sinterklaas zijn allereerste knikkerbaan. Alles aan die rood met gele constructie van plastic fascineerde hem. De fascinatie groeide toen hij een knikkerbaan uit hout, aluminium, karton en pvc-buizen bouwde. Ook legorails en afgedankte stofzuigerslangen bleken het perfecte materiaal om een knikkerbaan mee te bouwen.
De knikkerbanen werden langer en ingenieuzer en pasten nauwelijks nog in opa’s schuurtje of op zolder. Naast lengte wonnen zijn creaties aan geluidseffecten. Het simpele getik van knikkers die elkaar raken, vindt Bakker net zo fascinerend als de constructie van de knikkerbaan. De banen die Jelle bouwt, zijn soms honderden meters lang en kunnen duizenden knikkers tegelijk aan. Een favoriet element van Bakker is een grote bak waarin de knikkers terechtkomen. “Door de zwaartekracht valt die bak dan om”, klinkt het.
De knikkerbanen van Jelle Bakker zijn te zien op zijn eigen YouTube-kanaal Jelle’s Marble Runs en op www.knikkerbaan.nl. Dat YouTube-kanaal was wel een tijdje leeg, per ongeluk, zo schijn het. Hij deed iets op zijn pc en ineens waren zijn 600.000 abonnees en 164 miljoen views weg, vertelt Bakker. “Schrijf maar dat ik opnieuw begonnen ben”, aldus Bakker. Die doorstart hadden de fans van racende knikkers al in de gaten; binnen enkele dagen zat Jelle’s Marble Runs alweer op een geruststellende 367.522 kijkers. “Mijn agenda van 2018 zat bijna té vol”, zegt Bakker.
Bakker bouwt nu overal ter wereld zijn knikkerbanen en krijgt de ene na de andere opdracht. Op verzoek van speelgoedfabrikant Ravensburger reisde hij eerder dit jaar naar Berlijn om in een winkelcentrum een knikkerbaan te bouwen van 8 meter lang en 4 meter diep. Ook verbleef hij samen met zijn broer twee weken in China om daar iets soortgelijks te doen. Musea in binnen- en buitenland willen de creaties van Bakker ook graag hebben. Zijn werk is onder meer te zien in kindermuseum Continium in de Nederlandse gemeente Kerkrade en in The MAD Museum in het Engelse Stratford-upon-Avon. In 2014 vroeg de Nederlander aan Museumpark Orientalis in Heilig Landstichting of hij daar een knikkerbaan mocht neerzetten. De knikkerbaan, die de Nederlander er bouwde, werd een publiekstrekker. “Daarna werd ik vaker gevraagd. Ik kreeg steeds meer bekendheid”, vertelt Bakker.
Je aankijken doet de dertiger bijvoorbeeld liever niet, maar hij luistert wel nauwkeurig. “Dat heb je me al gevraagd”, antwoordt hij onmiddellijk na een tweede vraag over zijn inspiratiebronnen. Als hij onderbroken wordt terwijl hij een bouwschets toelicht, kan hij zijn ergernis over het “bombardement van vragen” niet verbergen.
Zijn ideeën haalt Bakker uit waterglijbanen. Daarvoor doorkruist hij heel Europa. Knikkers ziet hij als mensjes, zo blijkt uit zijn verhaal. Als hij naar beneden glijdt, is hij zelf de knikker. Je reist niet voor niets honderden kilometers voor een paar waterglijbanen. “Als ik er ben, blijf ik een paar dagen en ga ik er zo vaak mogelijk vanaf. Ik zoek altijd uit wanneer de schoolvakanties zijn, want die vermijd ik liever.”
Twee dagen per week bouwt Bakker, die onder begeleiding zelfstandig woont, aan zijn baan in de Nijmeegse speelgoedwinkel Tante Hannie. Een baan is nooit helemaal af, legt hij uit. Bakker ziet altijd nog ergens een lelijke hoek. Bouwtekeningen voor zijn “bewegende kunstwerken” maakt hij zelden. Bakker improviseert liever. Maar niet wat betreft de toekomst, want die is duidelijk voor hem. De Nederlander wil knikkerbanen bouwen als beroep en een eigen museum openen.
(Foto: Paul Rapp)
